Choroba alkoholowa zaliczana jest do chorób nieuleczalnych i przewlekłych, której podstawą powstawania jest uzależnienie od alkoholu. Konsekwencje zdrowotne tej przypadłości dotkliwe są zarówno dla samej osoby uzależnionej, jak i dla jego bliskich. Należy podkreślić, że nawet jeżeli dana osoba zaprzestanie całkowicie picia, wsparta różnymi oddziaływaniami leczniczo-terapeutycznymi, alkoholikiem zostaje już do końca życia.
Jak dużym problemem społecznym w Polsce jest alkoholizm na początku XXI wieku?
Nadużywanie alkoholu z roku na rok staje się coraz bardziej powszechnym problemem, który stale ewoluuje. Przykładowo, rośnie ilość upijających się kobiet. Liczne reklamy, kampanie społeczne oswoiły temat alkoholu, który został zaakceptowany jako stały element spotkań towarzyskich, w tym kultury młodzieżowej i studenckiej. Z tego powodu coraz więcej młodych osób spożywa napoje niskoprocentowe, np. piwo, narażając się tym samym na pojawienie się uzależnienia w przyszłości.
Powyższe zjawiska są pośrednim skutkiem transformacji gospodarczej. W ostatnim czasie obserwuje się większe znieczulenie społeczne na rolę i siłę oddziaływań antyalkoholowych – jednocześnie wzrasta znaczenie przemysłu alkoholowego, szczególnie producentów piwa, które obecnie jest jednym z najbardziej popularnym oraz najczęściej spożywanym rodzajem napoju procentowego. Popularnym chwytem przemysłu alkoholowego jest lansowanie haseł zmieniających model picia napojów z wysoko- na te niskoprocentowe. Mimo to sam model konsumpcji nie zmienił się znacznie, ponieważ okazało się, że ilość osób, która nadmiernie spożywa mocniejszy alkohol nie uległa zmianie. Doszła jedynie nowa grupa konsumentów, preferująca słabsze napoje, czyli wspomniane wyżej piwo, w mniejszym stopniu nalewki.
Należy podkreślić, że spożywanie słabszych alkoholi jest tak samo niebezpieczne jak wódki, czy whisky, ponieważ ilość procentów nie ma większego znaczenia w aspekcie rozwoju nałogu oraz choroby alkoholowej. Każdy napój procentowy uzależnia podobnie.
Jak wygląda statystyka spożycia alkoholu w naszym kraju?
Szacuje się, że w Polsce rocznie jedna osoba spożywa od ośmiu do dziesięciu litrów czystego spirytusu. Jest to jednak jedynie wartość statystyczna, która nie oddaje powagi problemu oraz skali alkoholizmu w Polsce. Przykładowo nie są to liczby uwzględniające alkoholu zdobytego z przemytu lub własnej produkcji. Jednak podane wartości szacunkowe istotne są z punktu widzenia państwa oraz jego polityki, która nastawiona jest na krótki i doraźny efekt finansowy – ważne są jak największe dochody z podatków, czyli np. akcyzy na alkohol. Pomijane są aspekty zdrowotne i społeczne. Samo leczenie wycieńczonego działaniem alkoholu organizmu znacznie przewyższa kosztem płacony podatek. Dodatkowo należy do tego doliczyć opłacenie opieki społecznej, a także resortu sprawiedliwości. W dalszym ciągu alkoholicy i ich rodziny mają zagwarantowane prawo bezpłatnej opieki lekarskiej. W praktyce całe społeczeństwo składa się na drogą terapię osób uzależnionych.
Wiek pijących się obniża. Jak bardzo młodzi ludzie zaczynają pić?
W poszczególnych środowiskach spotyka się już dzieci w szkole podstawowej, które swoją inicjację alkoholową mają za sobą. To, co kieruje młode osoby po zakup napojów procentowych to wyniesione z domu wzorce, gdzie tolerancja używek, np. alkoholu, czy też papierosów jest dość wysoka. Co ciekawe, zaobserwowano, że w momencie sięgnięcia po papierosy przez osoby młode, wzrasta w tej grupie tendencja do sięgania po kolejne używki, zarówno papierosy, jak i alkohol. Młodzież postrzega substancje uzależniające jako niegroźne. Często stosują wszelkie używki wymiennie, eksperymentując z nimi, np. łączą alkohol z amfetaminą lub marihuaną. Jeszcze piętnaście lat temu nie występowało takie zjawisko – wówczas narkotyki i alkohol pojawiały się wśród młodzieży oddzielnie. Dość duże znaczenie mogło mieć pojawienie się na rynku dopalaczy, które wyrządziły nieodwracalne zmiany w mózgach i systemie nerwowym młodych osób.
Jaka grupa wiekowa naszego społeczeństwa jest najbardziej zagrożona alkoholizmem?
Alkoholizm nie jest problemu wieku danej osoby, tylko tego, jakie wzorce zachowań wyniosła z domu oraz modelu funkcjonowania jego środowiska pierwotnego. Dużą dewastację w postrzeganiu alkoholu poczyniły firmy produkujące wyroby alkoholowe, szczególnie reklamy piwowarskie są powszechnie emitowane w mass mediach. Warto również zwrócić uwagę na moment inicjacji alkoholowej danej osoby, a także na funkcje alkoholu w danej rodzinie i środowisku. W ten sposób można dojść do wniosku, że nie istnieje grupa wiekowa osób niezagrożonych nadużywaniem alkoholu. Znane są przypadki ludzi, którzy popadają w nałóg nawet na emeryturze, czy też w wieku średnim np. poprzez utratę pracy. Takie osoby nie mając konstruktywnego zajęcia wykazują trudności w konstruktywnym wykorzystaniu swojego wolnego czasu.
Warto wspomnieć, że w Polsce od kilkunastu lat obserwuje się wzrost dostępności alkoholu, który związany jest z prowadzeniem w mediach agresywnej reklamy napojów wyskokowych. Producentów interesuje głównie wzrost zysków ze sprzedaży, całkowicie pomijając aspekty zdrowotne, społeczne oraz mentalne. Wraz ze wzrostem dostępności i popularności napojów procentowych wzrasta również ilość chorób współistniejących z alkoholizmem, nagłaśniane są przypadki wypadków z udziałem pijanych kierowców, a także przestępstwa popełniane przez osoby będące pod jego wpływem, np. akty wandalizmu, pobić, gwałtów, kradzieży, rozbojów.
Jakie są typowe objawy uzależnienia?
Istnieje wiele typowych objawów, które świadczą o rozwoju choroby alkoholowej. Do najpowszechniejszych z nich zalicza się:
- Poranne spożywanie alkoholu jako dążenie do zniwelowania skutków kaca. Osoby, których alkoholizm nie dotyczy następnego dnia rano po spożyciu alkoholu odczuwają wstręt do tej substancji – jest to normalny mechanizm obronny ciała człowieka. W przeciwieństwie do nich, u alkoholików dochodzi do przestrojenia organizmu. Aby poczuć się lepiej sięgają po kolejne piwo, czy kieliszek wódki. W ten sposób pojawiają się ciągi alkoholowe, czyli okres permanentnego odurzenia alkoholowego.
- Zapominanie o swoich poczynaniach z niedalekiej przeszłości (palimpsest alkoholowy)– alkoholicy nawet jeśli nie piją alkoholu wykazują braki w pamięci i nie są wstanie zrelacjonować przebiegu dnia poprzedniego.
- Zwiększenie tolerancji na alkohol – alkoholik aby poczuć odurzenie, wraz z rozwojem choroby alkoholowej, potrzebuje spożyć coraz większe ilości alkoholu.
- Pojawienie się odczucia głodu alkoholowego.
- Utrata kontroli nad własnym zachowaniem, myślami, a także częstotliwości, ilości i pory dnia spożywania alkoholu.
Czy farmakoterapia w leczeniu choroby alkoholowej jest skuteczna?
Głód alkoholowy jest jednym z głównych objawów alkoholizmu, która objawia się jako nieodparta chęć spożycia kolejnej jego dawki. Do tej pory medycyna nie opracowała takiego leku, który działałby na zniwelowanie głodu u alkoholika. Są jednak dostępne medykamenty, takie jak Esperal zawierający Disulfiram, który poprzez wywoływanie negatywnych objawów będących efektem łączenia etanolu z substancją czynną leku, powoduje silne zatrucie alkoholowe, które jest znacznie dłuższe i bardziej dotkliwe, niż zazwyczaj. W ten sposób dana osoba stara się kontrolować swoje zachowanie oraz pojawia się u niej wstręt i awersja do alkoholu.
